پوکی استخوان

در این مقاله می‌خواهیم عارضه پوکی استخوان را بررسی کنیم و آن را بهتر بشناسیم. بدن انسان پس از شکل‌گیری کامل در بزرگسالی از ۲۰۶ استخوان‌‌های تشکیل شده است. استخوان‌ها بافت‌های زنده‌ای در بدن هستند که به دو لایه داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. لایه داخلی ضخیم‌تر است و از شبکه‌های شبیه کندو تشکیل شده و لایه خارجی به صورت پوشش، از لایه داخلی محافظت می‌کند. پوکی‌‌‌استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که لایه داخلی نتواند عملکرد درستی داشته باشد. با ما در شناخت کامل‌تر پوکی استخوان همراه باشید.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا Osteoporosis به بیماری ای گفته می‌شود که طی آن هماهنگی جایگزینی بافت‌های استخوان جدید با بافت‌های قدیمی صورت نگیرد و در نتیجه این اتفاق استخوان‌ها کم تراکم می‌شوند. تراکم کم در استخوان‌ها باعث آسیب جدی و حتی شکنندگی در این بافت‌ها خواهد شد. این اتفاق می تواند در تمامی استخوان‌های بدن اتفاق بیافتد اما معمول‌ترین استخوان‌ها شامل لگن، ستون مهره ها، مچ دست و دنده‌ها می‌باشد.

پوکی استخوان چه اهمیتی در بدن دارد؟

مهم‌ترین عارضه پوکی استخوان شکستگی است. کاهش تراکم استخوان در نیمی از افراد بالای ۵۰ سال در جامعه وجود دارد. همچنین باید بدانید که زنان سفید پوست زیر ۵۰ سال نیز از شکستگی ناشی از این بیماری رنج می‌برند. بیشترین اثر این عارضه بر روی لگن می باشد، چرا که افراد پیش از رویارویی با این عارضه می‌توانستند به صورت مستقل زندگی کنند اما بسیاری از بیماران پس از تجربه این بیماری نیاز به مراقبت‌های مستمر دارند.

علائم پوکی استخوان:

با وجود اینکه پوکی استخوان در بسیاری از بیماران خاموش بوده اما درد‌های استخوانی می توانند یکی از نشانه‌های این بیماری باشند. باید در نظر داشته باشید که عوارض شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان میتوانند بسیا ناچیز باشند اما به مرور زمان و با وجود فشار‌های زیاد این شکنندگی ها می‌توانند سلامت بیمار را تحت تاثیر قرار دهند.

از دیگر علایمی که می‌توان نام برد:

• کمر درد ناشی ازشکستگی یا خوابیدن مهره ها روی هم.
• کاهش قد به مرور زمان.
• قامت خمیده.
• شکنندگی دور از انتظار استخوان‌ها .

استخوان‌های ما در حال بازسازی خود هستند. با ایجاد بافت‌های جدید استخوانی بافت‌های قدیمی تخریب میشوند. در هنگام جوانی سرعت تشکیل این بافت‌های جدی بسیار بیشتر از تخریب بافت‌های قدیم است. در نتیجه متاسفانه با بالا رفتن سن عموما این روند دچار تغییر معکوس می‌شود.

عوامل خطرزا در پوکی استخوان:

• سن
• نژاد
• سبک زندگی
• برخورداری از تسهیلات درمانی

برخی از عوامل پوکی استخوان  که خارج از دسترس ما هستند:

• جنسیت زنان که بیش از مردان دچار عارضه پوکی استخوان میشوند.
• فاکتور سن: هرچه سن بالاتر می‌رود میزان خطر و ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
• ژنتیک یا سابقه خانوادگی.
• آناتومی بدن.

فاکتورهای غذایی:

پوکی استخوان در افرادی که کمبود کلسیم یا استفاده روزانه کلسیم کمتری، دارند بیشتر از باقی افراد دیده می‌شود. کمبود کلسیم باعث کاهش تراکم استخوان و در نتیجه تخریب زود‌هنگام استخوان می شود.

عوارض پوکی استخوان:

شکستگی استخوان‌ها مخصوصا در ستون فقرات و لگن یکی از جدی‌ترین عوارض پوکی استخوان است. در بعضی موارد این شکستگی‌ها حتی میتوانند بدون افتادن و حرکات آنی به وجود بیایند. در یک مورد از بیماران با بالا بردن کرکره مغازه شکستگی مهره اتفاق افتاده بود.

پیشگیری از پوکی استخوان :

تغذیه مناسب و ورزش به شما برای داشتن بدنی سالم کمک می‌کند. همچنین استفاده از مکمل‌های پروتینی هم به بیماران پیشنهاد می شود.

وزن بدن :

طبق تحقیقات با بالا بودن وزن بدن، استخوان‌ها به صورت ناخودآگاه شروع به تحلیل میکنند.

تشخیص پوکی استخوان:

تراکم استخوان شما را می توان با دستگاهی که از مقدار کم اشعه X استفاده می کند و با تعیین میزان ماده معدنی در استخوان های شما اندازه گیری کرد. در طول این آزمایش بدون درد، در حالیکه روی یک میز نرم قرار دارید یک اسکنر از بدن شما عبور می کند. در بیشتر موارد فقط چند استخوان در لگن و ستون فقرات بررسی می شوند.

استفاده از بریس برای پوکی استخوان:

بخش عمده‌ای از شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در ناحیه مچ دست، ستون مهره‌ها و یا لگن اتفاق می‌افتد. در صورتی که شما دچار یکی از انواع این شکستگی‌ها به خصوص شکستگی ستون فقرات شوید، ممکن است پزشک استفاده از بریس را به شما توصیه کند.

معمولاً بریس‌های کمر برای شکستگی‌های ستون فقرات و برای یک دوره زمانی کوتاه توسط پزشک توصیه می‌شود. این بریس‌ها می‌تواند در طول مدتی که مهره یا مهره‌های شکسته کمر شما در حال بهبودی است، از ستون فقرات شما حمایت لازم را به عمل آورد. اگر استخوان‌های شما در اثر پوکی یا شکستگی، ضعیف شده باشد، لازم است با استفاده از بریس، از عضلات کمر شما نیز حمایت بیشتری شود تا این عضلات هم بتوانند وزن بدن شما را در طول دوره بهبود آسیب‌دیدگی‌ها، بهتر تحمل کنند.

• بریس‌ها شامل تمام وسایل ساخته شده شامل کمربند‌ها، مچ‌ بند‌ها و… جهت حمایت از استخوان‌ها و مفاصل بدن است.

سبک زندگی و درمان های خانگی:

این پیشنهادات ممکن است به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکسته شدن استخوان ها کمک کنند:

• کشیدن سیگار: سیگار کشیدن باعث افزایش تخریب استخوان و احتمال شکستگی آن می شود.
• مشروبات الکلی: مصرف الکل ساخت استخوان را کاهش می‌دهد. الکل همچنین می تواند خطر سقوط را افزایش دهد.

کفش پاشنه کوتاه و با کف عاج‌دار بپوشید وخانه خود را از نظر کابل برق، قالیچه و سطوح لغزنده که ممکن است باعث شود شما زمین بخورید، بررسی کنید. اتاق ها را کمی روشن نگه دارید. میله هایی برای گرفتن در داخل و خارج درب حمام خود نصب کنید و اطمینان حاصل کنید که می توانید به راحتی وارد تختخواب خود شده و از آن خارج شوید.

تزریق سیمان داخل مهره شکسته شده:

یکی از سوالات رایج از اینجانب در مورد تزریق سیمان داخل مهره است. با توجه به شیوع بالای شکستگی‌های مهره با افزایش سن، چالش بزرگ در درمان این بیماران انتخاب نوع درمان است. در بیماران با شکستگی مهره که فاقد مشکل حرکتی و نقص عصبی هستند و فشار موثری روی نخاع وجود ندارد می‌توان از روش‌های تزریق سیمان شامل کایفو پلاستی(کیفو پلاستی)، ورتبرو پلاستی جهت کاهش درد و استحکام نسبی مهره استفاده کرد. بویژه در بیماران با سن بالا و عدم توانایی در انجام جراحی‌های سنگین ستون فقرات این روش، یک درمان موثر و کم عارضه می‌باشد.

نتیجه‌گیری:

در مقاله بالا راجع به عارضه پوکی استخوان، دلایل به وجود آمدن این بیماری، عوامل خطرزا، چگونگی تشخیص و بیماری پوکی استخوان سخن گفتیم. در هر حال امیدواریم این اطلاعات در شناسایی واقدامات لازم راجع به این بیماری موثر واقع گردد.

با تشکر دکتر حسن محمدی

جراح مغز و أعصاب و ستون فقرات