آشنایی با گونه های مختلف جراحی فتق دیسک

جراحی فتق دیسک

استخوان­ها (مهره ­ها) که ستون فقرات را در پشت تشکیل می­دهند، توسط دیسک­ها محافظت می­شوند. این دیسک‌ها مانند بالش‌های کوچک گرد هستند و دارای یک لایه بیرونی سخت (حلقه‌ای) هستند که هسته را احاطه کرده‌اند. دیسک­هایی که بین هر یک از مهره­ های ستون فقرات قرار دارند، به عنوان ضربه گیر برای استخوان­های ستون فقرات عمل می­کنند. گاه این دیسک­ها دچار فتق می­شوند که در اینصورت شما به جراحی فتق دیسک نیاز خواهید داشت.

فتق دیسک، قطعه ­ای از هسته دیسک است که از طریق پارگی ، به داخل کانال نخاعی رانده می-شود. دیسک­هایی که دچار فتق می­شوند معمولاً در مراحل اولیه انحطاط هستند. کانال نخاعی فضای محدودی دارد که برای عصب نخاعی و قطعه دیسک جابجا شده ناکافی است. به دلیل این جابجایی، دیسک روی اعصاب نخاعی فشار می­آورد و اغلب باعث ایجاد درد می­شود که ممکن است شدید باشد.

با استفاده از داروهای ضد التهاب، مسکن­ها و ورزش می­توانید درد دیسک خود را کاهش دهید. اما اگر استفاده از این‌ها بی‌اثر بود و درد مداوم­تری داشتید که زندگی شما را مختل می‌کرد، بهتر از گزینه‌ جراحی دیسک استفاده نمایید و به وسیله این جراحی، فتق دیسک خود را درمان نمایید. ما در این مقاله قصد داریم تا شما را با گونه­ های مختلف این جراحی بیشتر آشنا کنبم.

فتق دیسک چیست و چه علل و عوارضی دارد؟

بین هر یک از استخوان­های ستون فقرات شما (مهره­ ها) یک دیسک قرار دارد. این دیسک­ها به عنوان ضربه گیر عمل می­کنند و به حفظ استخوان­های شما کمک می­کنند. فتق دیسک یک بیماری است که در آن دیسک­ ها گسترش یافته و به کانال نخاعی فشار می­آورند. شما می­توانید فتق دیسک را در هر جایی از ستون فقرات خود داشته باشید، حتی در گردن، اما به احتمال زیاد در قسمت پایین کمر (مهره­ های کمر) رخ می‌دهد.

ممکن است در اثر بلند کردن چیزی به روش اشتباه یا چرخش ناگهانی ستون فقرات دچار فتق دیسک شوید. علل دیگری نظیر اضافه وزن و انحطاط ناشی از بیماری یا افزایش سن نیز در ابتلا به این بیماری موثر است. فتق دیسک همیشه باعث درد یا ناراحتی نمی­شود، اما اگر به عصب کمر فشار آورد، ممکن است در ناحیه کمر یا پاها درد داشته باشید (سیاتیک).

اگر فتق دیسک در گردن شما رخ دهد، ممکن است در گردن، شانه­ ها و بازوهای خود درد داشته باشید. علاوه بر درد، فتق دیسک می­تواند منجر به بی­حسی، گزگز و ضعف شود. جراحی فتق دیسک معمولاً تا زمانی که همه گزینه‌های دیگر درمانی را امتحان نکنید، توصیه نمی‌شود. این درمان­های غیر جراحی عبارت است از :

• استفاده از ضد التهاب­ های غیر استروئیدی
• مسکن­ها
• ورزش
• فیزیوتراپی
• تزریق استروئید

مراحل ضروری قبل از انجام عمل جراحی فتق دیسک

زمانی که گزینه جراحی را انتخاب می­کنید، لازم است که در ابتدای امر به یک جراح ستون فقرات (ارتوپد یا جراحی مغز و اعصاب) واجد شرایط مراجعه کنید و نظر دوم را دریافت کنید. اصولا جراحان قبل از توصیه به جراحی، انجام آزمایشات تصویربرداری را برای شما تجویز می کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اشعه ایکس: اشعه ایکس تصاویر دقیق و واضحی از مهره­ ها و مفاصل شما می­گیرند.
• توموگرافی کامپیوتری (CT/CAT scan): این اسکن­ها تصاویر دقیق­تری از کانال نخاعی و ساختارهای اطراف ارائه می­دهند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRI تصاویر سه بعدی از نخاع و ریشه­ های عصبی و همچنین خود دیسک­ها را تولید می­کند.
• الکترومیوگرافی (EMG/NCS): اینها تکانه­ های الکتریکی را در امتداد اعصاب و عضلات اندازه­ گیری می­کنند.

این آزمایش­ها در کنار سایر عوامل مهم  در تصمیم­ گیری نظیر محل فتق دیسک، سن و سلامت جسمانی شما به جراح کمک می­کند تا بهترین نوع جراحی را برای شما تعیین کند.

معرفی گونه­ های مختلف جراحی فتق دیسک

پس از جمع ­آوری تمام اطلاعات، جراح شما ممکن است یکی از این جراحی­ ها را توصیه کند. در برخی موارد، ممکن است فرد به ترکیبی از این جراحی­ها نیاز داشته باشد.

جراحی لامینوتومی یا لامینکتومی

لامینوتومی، یکی از انواع مختلف جراحی فتق دیسک است که در این نوع جراحی، جراح یک سوراخ در قوس مهره (لامینا) ایجاد می­کند تا فشار روی ریشه­های عصبی شما کاهش یابد. این روش از طریق یک برش کوچک، گاهی اوقات با کمک میکروسکوپ انجام می­شود. در صورت لزوم می­توان لامینا را جدا کرد. به این عمل لامینکتومی می­گویند.

جراحی دیسککتومی یا میکرودیسککتومی

دیسککتومی رایج­ترین جراحی است که برای فتق دیسک در ناحیه کمر استفاده می­شود. در این روش، بخشی از دیسک که باعث فشار روی ریشه عصبی شما می­شود، برداشته می­شود. در برخی موارد، کل دیسک حذف می­شود. جراح از طریق یک برش در پشت (یا گردن) به دیسک دسترسی پیدا می کند. در صورت امکان، جراح شما از یک برش کوچکتر و ابزار ویژه برای دستیابی به نتایج مشابه استفاده می­کند.

این روش جدیدتر و کم خطرتر، میکرودیسککتومی نامیده می­شود. در برخی موارد می­توان این روش­ها را به صورت سرپایی انجام داد.

جراحی دیسک مصنوعی

این جراحی معمولا برای یک دیسک منفرد زمانی که مشکل در قسمت پایین کمر باشد استفاده می­شود. اگر آرتریت یا پوکی استخوان دارید یا زمانی که بیش از یک دیسک دژنراسیون نشان می­دهد، گزینه خوبی نیست. برای این جراحی فتق دیسک، جراح از طریق یک برش در شکم شما وارد می شود. در این جراحی یک دیسک مصنوعی پلاستیکی و یا فلزی جایگزین دیسک آسیب دیده می‌شود.

فیوژن ستون فقرات در جراحی فتق دیسک

بیهوشی عمومی برای فیوژن ستون فقرات لازم است. در این روش، دو یا چند مهره به طور دائمی با هم ترکیب می­شوند. این ممکن است با پیوند استخوان از قسمت دیگری از بدن شما یا از یک اهدا کننده انجام شود. همچنین ممکن است فیوژنی مصنوعی که دربرگیرنده پیچ‌ها و میله‌های فلزی یا پلاستیکی است، در درمان مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این روش ممکن است کهموجب شود تا  قسمتی از ستون فقرات شما را برای همیشه بی­حرکت گردد. فیوژن ستون فقرات معمولاً نیازمند بستری شدن در بیمارستان چند روزه است.

عوارض و خطرات پس از جراحی فتق دیسک

همه جراحی­ها عوارضی از جمله

• عفونت، خونریزی و آسیب عصبی دارند.
• اگر دیسک به ­درستی برداشته نشود، ممکن است دوباره پاره شود.
• اگر از بیماری دژنراتیو دیسک رنج می­برید، ممکن است با این دیسک­ ها دچار مشکل شوید.
• پس از جراحی ستون فقرات، مقدار سفتی در ستون فقرات قابل انتظار است. این ممکن است دائمی باشد.

پس از عمل جراحی، به شما دستورالعمل­های مشخصی داده می­شود که اغلب این دستورالعمل­ها مربوط به زمان از سرگیری فعالیت عادی و زمان شروع ورزش و فعالیت­های پرتحرک است. در برخی موارد ممکن است فیزیوتراپی ضروری باشد. پیروی از توصیه ­های پزشک بسیار مهم است. اکثر افراد پس از جراحی دیسک به خوبی بهبود می­یابند، اما موارد استثنایی هم وجود دارد. علت تفاوت عوارض و وضعیت آنها در جراحی فتق دیسک به موارد زیر بستگی دارد:

• جزئیات بیماری
• تفاوت در نوع جراحی­هایی که انجام داده­اند
• متفاوت بودن شرایط جسمانی افراد  مبتلا به فتق دیسک (در زمان ابتلا و پس از جراحی)

پیشگیری از مشکلات پس از جراحی فتق دیسک

برای کمک به جلوگیری از مشکلات بعدی کمر خود، لازم است به این نکات توجه کنید.

• سعی کنید وزن خود را در شرایط متعادل و مناسب نگه دارید.
• همیشه از تکنیک­های مناسب در بلند کردن و جابه­جا کردن اجسام استفاده کنید
• حتما به طور منظم ورزش کنید زیرا با ورزش مناسب، عضلات شکم و پشت شما قوی می­شود که این امر به ستون فقرات شما بیشتر کمک می­کند.
• تمرینات پزشک یا فیزیوتراپیست خود را به طور مستمر انجام دهید.

سخن آخر

فتق دیسک می­تواند در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود. فتق دیسک در قسمت تحتانی کمر (کمر) شایع‌تر است، اما در گردن (نفقه گردنی) نیز رخ می‌دهد. ناحیه­ای که در آن درد تجربه می­شود به این بستگی دارد که کدام قسمت از ستون فقرات تحت تاثیر قرار گرفته است. فتق دیسک همیشه باعث درد یا ناراحتی نمی شود، علاوه بر درد، فتق دیسک می­تواند منجر به بی­حسی، گزگز و ضعف نیز شود.

گاهی این درد چنان شدت می یابد که با هیچ دارو و درمانی کم نمی­شود که در این حالت ما جراحی فتق دیسک را به شما توصیه می­کنیم.