رفع فشار دیسک کمر از روی نخاع از طریق لیزر چگونه امکان پذیر است؟
فشار دیسک کمر
مقدمه: ستون فقرات شامل زنجیره‌ای از مهره‌ها از قاعده جمجمه تا محل اتصال آن به لگن است که مجموعه بار وارد شده وزن بدن را به پاها انتقال می‌دهد. این زنجیره شامل 7 مهره گردنی، 12 مهره سینه‌ای، 5 مهره کمری، 5 مهره خاجی و دنبالچه است. بین دو مهره دیسک بین مهره‌ای وجود دارد که شامل یک ماده ژلاتینی داخلی و یک لایه فیبری سخت خارجی است که این لایه خارجی مانع نشت ماده ژلاتینی به خارج (به سمت نخاع یا ریشه‌های عصبی) می‌شود.
دیسک بین مهره‌ای مسئول ایجاد نرمی حرکات، در فقرات است و مانع ایجاد اصطکاک بین دو مهره می‌شود. حرکات ایجاد شده بین مهره‌ها از طریق دیسک بین مهره‌ای و مفصل فاست بین دو مهره است و به کمک عضلات و رباط‌ها اتفاق می‌افتد.
به مرور زمان و با گذشت سن، تحت اثر عوامل محیطی مانند فعالیت شغلی، نحوه نشستن و ایستادن، اثر مسائل ژنتیک و بیماری‌های زمینه‌ای (مانند روماتیسم) ممکن است این دیسک بین مهره‌ای دچار بیرون‌زدگی شود. مهره‌های سینه‌ای به لحاظ ارتباط با دنده‌ها و ایجاد یک قفسه، موسوم به قفسه سینه دچار تحرک کمتری هستند و بنابراین بیرون‌زدگی دیسک در این مهره‌ها به ندرت دیده می‌شود. ستون فقرات کمر و گردن دارای تحرک بیشتری بوده و احتمال بیرون‌زدگی دیسک (فتق) در این مهره‌ها بیشتر است. گاهی به دنبال تصادفات (به ویژه در ترمز‌های ناگهانی) بیرون زدگی دیسک به ویژه در مهره‌های گردن اتفاق می‌افتد.
درمان: درمان مشکل بیرون‌زدگی یا فتق دیسک در موارد خفیف تا متوسط درمان دارویی، فیزیوتراپی و تغییر الگوی زندگی است. انجام حرکات اصلاحی، کاهش وزن، درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، اصلاح سبک نشستن و… از جمله‌ی این موارد است.
در چه مواردی نیاز به جراحی وجود دارد؟برای فشار دیسک کمر
گاهی علیرغم درمان دارویی و فیزیوتراپی و اصلاح الگوی زندگی، درد به ویژه درد در اندام‌ها باقی می‌ماند. در این موارد و در صورتی که بیرون‌زدگی دیسک توجیه کننده درد باشد، توصیه به عمل جراحی می‌شود.
موارد دیگری که نیاز به جراحی را گاهی به صورت اورژانسی می‌طلبد شامل موارد زیر است:
1-اختلال تعادل در دیسک‌های گردن
2- لنگش عصبی (یعنی بیمار در مسافت کم دچار ناتوانی در راه رفتن می‌شود)
3-اختلالات حرکتی
4-اختلالات ادراری به صورت تکرر ادرار و بی‌اختیاری که نیاز به جراحی سریع دارد.
5- بی‌اختیاری مدفوع و دفع گاز
6- اختلالات جنسی و ناتوانی جنسی در آقایان که با بیماری زمینه‌ای دیگر قابل توجیه نباشد.
7- ناپایداری ستون فقرات در رادیوگرافی
روش‌های جراحی:
1-تزریق‌های موضعی در اتاق عمل شامل بلوک فورامینال و اپیدورال
2-جراحی رفع فشار از نخاع با لامینکتومی ساده
3-برداشتن میکروسکپی قطعه بیرون‌زده دیسک
4-جراحی با کارگذاری پیچ داخل مهره و فیکس کردن مهره‌ها
5- روش جدید (رفع فشار دیسک از طریق لیزر)
رفع فشار دیسک از طریق لیزر ( PLDD )
روش رفع فشار دیسک از طریق لیزر، یک روش تقریبا نو در جراحی دیسک‌های بیرون زده بین مهره‌ای، می‌باشد.
انتخاب بیمار جهت این نوع جراحی، نکته مهم در این روش می‌باشد.
این روش اولین بار در اتریش انجام شد و با استفاده از یک سوزن ضخیم (کانول) بدون برش، سوزن وارد مرکز دیسک گردید و با 800 ژول انرژی دیسک سوزانده شد. با پیشرفت تکنولوژی این روش نیز دچار تحول شد و امروزه به صورت یک روش درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش کار به این صورت است که در اتاق عمل و بدون بیهوشی عمومی ( بی‌حسی موضعی ) و تحت هدایت دستگاه رادیولوژی (C-Arm ) سوزن وارد می‌شود. محل قرارگیری نوک کانول، با عکس‌برداری کنترل می‌شود. پس از اطمینان از محل قرارگیری مناسب کانول، با 1500-1200 ژول اشعه لیزر دیسک تبخیر و خارج می‌شود. معمولا بلافاصله بعد از انجام عمل حدود 40-30 % درد بیمار بهبود می‌یابد.
در شکل زیر، compressed Root nerve همان ریشه عصبی تحت فشار با بیرون‌زدگی دیسک است که باعث ایجاد درد شده است. Vertebral body همان تنه مهره می‌باشد. نوک فلش قرمز محل ورود کانول لیزر است.
پس از انجام لیزر، با رفع فشار از هسته دیسک، دیسک بیرون‌زده جمع شده و فشار به سمت مرکز دیسک انتقال می‌یابد. با این کار فشار از روی ریشه درگیر برداشته می‌شود و درد بیمار کمتر می‌شود.
شکل‌های زیر چک محل کانول حین جراحی با دستگاه C-Arm را نشان می‌دهد.
همان‌طور که می‌بینید جراحی بدون هیچ‌گونه برش سطحی پوست انجام می‌شود.
در چه مواردی جراحی PLDD توصیه نمی‌شود:
1- در مورد دیسک‌های بزرگ که کاملا وارد کانال نخاعی شده‌اند.
2- قطعه دیسک آزاد و جدا شده در کانال نخاعی یا فورامن (سوراخ) بین مهره‌ای
3- تنگی کانال نخاعی به علل دیگر مانند بزرگ شدن ضخامت استخوان یا رباط‌های داخل کانال نخاعی
4- دیسک‌های عود کرده
5- افراد مسن با دیسک‌های کلسیفیه (رسوب کلسیم داخل دیسک)
6- وجود عفونت همراه بیرون‌زدگی دیسک یا شک به عفونت
7- ناپایداری مهره شامل سرخوردگی یا شکستگی مهره
با تشکر
جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات
فشار دیسک کمر
