انواع تومور نخاعی و هر آنچه که باید بدانید
ستون فقرات از استخوان‌های متوالی تشکیل شده است که به آن‌ها مهره گفته می‌شود. در مرکز این ستون، تونلی باریک قرار دارد که نخاع نامیده می‌شود؛ یک لوله از بافت عصبی که از طریق اعصاب و ریشه‌های عصبی منشعب شده از نخاع، پیام‌هایی را بین بدن و مغز منتقل می‌کند. نخاع و مغز با هم سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند.
تومور نخاعی زمانی ایجاد می‌شوند که بافتی از سلول‌های غیرطبیعی در نخاع شکل گیرد. این سلول‌ها برخلاف سلول‌های طبیعی، به‌طور کنترل‌نشده رشد و تکثیر می‌یابند و نمی‌توانند مانند سلول‌های سالم از بین بروند.
در این مقاله، به بررسی انواع تومور نخاعی پرداخته‌ایم؛ با ما همراه باشید. تا پایان این مقاله از از دکتر حسن محمدی، بهترین متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران همراه ما باشید.
تومورهای اولیه یا ثانویه
تومور نخاعی به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند که می‌توانند باعث بروز علائم شوند: تومورهای اولیه و تومورهای ثانویه (متاستاتیک).
- تومورهای اولیه نخاع: این تومورها از بافت‌های موجود در ستون فقرات، از جمله استخوان‌ها، دیسک‌ها، اعصاب یا سایر عناصر ستون فقرات منشاء می‌گیرند. بیشتر تومورهای اولیه معمولاً خوش‌خیم هستند و اغلب در افراد جوان مشاهده می‌شوند. همانژیوم یکی از شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم اولیه ستون فقرات است. در مقابل، برخی تومورهای اولیه مانند استئوسارکوم و مولتیپل میلوما بدخیم (سرطانی) هستند.
- تومورهای ثانویه نخاع (متاستاتیک): این نوع تومورها ناشی از سرطان‌هایی مانند سرطان ریه، سینه یا پروستات هستند که به نخاع گسترش یافته‌اند. به بیان دیگر، وقتی سلول‌های سرطانی از محل اولیه خود در بدن به نخاع می‌رسند، تومور متاستاتیک نخاعی شکل می‌گیرد. این تومورها شایع‌ترین نوع تومورهای ستون فقرات هستند، سرطانی بوده و معمولاً رشد سریع و قابلیت انتشار بیشتری دارند. تقریباً ۹۰٪ از تومورهای ستون فقرات تشخیص داده شده، متاستاتیک هستند.
انواع تومور نخاعی براساس موقعیت مکانی
تومور نخاعی را می‌توان بر اساس موقعیت آن‌ها در داخل یا خارج نخاع طبقه‌بندی کرد. انواع اصلی تومور نخاعی عبارت‌اند از:
۱. تومور اپیدورال:
این تومورها در خارج از لایه خارجی محافظ نخاع (دورا) شکل می‌گیرند و معمولاً متاستاتیک هستند، یعنی از سرطانی در بخش دیگری از بدن منشأ گرفته‌اند. تومور اپیدورال در خارج از دورا قرار دارد و تقریباً ۵۵٪ از تومور نخاعی در این موقعیت رخ می‌دهند. گاهی این تومورها از طریق سوراخ بین مهره‌ای گسترش یافته و بخشی از کانال نخاعی را نیز درگیر می‌کنند.
۲. تومورهای Intradural-Extramedullary:
این تومورها در داخل دورا، اما خارج از نخاع رشد می‌کنند. تقریباً ۴۰٪ از تومور نخاعی در این موقعیت مشاهده می‌شوند. شایع‌ترین انواع آن عبارت‌اند از:
- مننژیوم: تومور غشای اطراف نخاع که اغلب خوش‌خیم است و بیشتر در زنان میانسال یا مسن دیده می‌شود.
- تومورهای ریشه عصبی (شوانوما و نوروفیبروما): از ریشه‌های عصبی منشعب از نخاع ایجاد می‌شوند. این تومورها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما نوروفیبروما ممکن است با گذشت زمان بدخیم شود.
- اپاندیموما در فیلوم ترمیناله: در پایه نخاع رشد می‌کند و برداشتن آن به دلیل ظرافت ساختارهای عصبی، دشوار است. این تومورها می‌توانند علائم درد و ضعف ایجاد کنند.
۳. تومورهای داخل حفره‌ای (Intramedullary):
این تومورها در داخل نخاع رشد می‌کنند و معمولاً از سلول‌های گلایال یا اپاندیمال منشأ می‌گیرند. بیشترین شیوع در ستون فقرات گردنی دیده می‌شود و حدود ۵٪ از تومور نخاعی را تشکیل می‌دهند.
- آستروسیتوما: اغلب در ناحیه قفسه سینه و سپس در ناحیه گردنی رخ می‌دهد.
- اپاندیموما: معمولاً در فیلوم ترمیناله و سپس ناحیه گردنی دیده می‌شود. این تومورها اغلب خوش‌خیم هستند، اما جراحی برداشتن آن‌ها یکی از دشوارترین جراحی‌های نخاعی است.
- لیپوماهای داخل حفره‌ای: تومورهای مادرزادی نادر که معمولاً در نخاع گردنی و قفسه سینه قرار دارند.
این طبقه‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا نوع تومور، شدت و محل آن را شناسایی کرده و بهترین برنامه درمانی را تعیین کنند.
کلام آخر
من دکتر حسن محمدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. بیش از ۱۵ سال است که در حوزه‌ی درمان و جراحی بیماری‌های مغزی، نخاعی و ستون فقرات فعالیت می‌کنم و همواره تلاش کرده‌ام با بهره‌گیری از دانش روز، تجربه بالینی و تکنولوژی‌های نوین، بهترین مسیر درمانی را برای بیمارانم فراهم کنم.
در این سال‌ها افتخار داشته‌ام که در کنار تیم توانبخشی بیمارستان رفیده، به‌عنوان عضو اصلی تیم درمان بیماران دچار ضایعات مغزی و نخاعی فعالیت کنم. هر روز در کنار این بیماران، معنای واقعی صبر، امید و اراده را لمس کرده‌ام و همین تجربه‌ها، انگیزه‌ی من را برای ادامه‌ی مسیر دوچندان کرده است.
در حال حاضر ریاست بیمارستان توانبخشی رفیده را بر عهده دارم و در کنار کار درمانی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه آزاد اسلامی به آموزش دانشجویان می‌پردازم. باور دارم انتقال تجربه و تربیت نسل آینده پزشکان، بخشی جدایی‌ناپذیر از رسالت حرفه‌ای من است.
برای من، پزشکی فقط یک تخصص نیست؛ راهی است برای خدمت، بازگرداندن امید و کمک به بیماران تا بتوانند دوباره زندگی عادی و شایسته‌ای را تجربه کنند.
اگر در مسیر درمان دچار تردید هستید یا به دنبال مشاوره‌ای مطمئن برای بیماری‌های مغز، نخاع یا ستون فقرات می‌گردید، با اطمینان می‌گویم که در این مسیر همراهتان خواهم بود.
