نورواندوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود؟
نورواندوسکوپی روشی سریع، کمتهاجمی و با خطر کمتر نسبت به جراحی باز مغز و اعصاب است. یکی از مهمترین مزایای این روش، عدم نیاز به ایجاد شکافهای بزرگ روی سر میباشد. در واقع، نوروآندوسکوپی با ایجاد چند سوراخ کوچک، امکان انجام جراحیهای پیچیده را فراهم میکند. این موضوع باعث کاهش زمان جراحی، کاهش نیاز به داروی بیهوشی، کوتاهتر شدن مدت بستری و تسریع دوره نقاهت میشود.
در این روش، یک لوله باریک و نازک مجهز به دوربین وارد مغز میشود و ابزارهای جراحی ظریف نیز از طریق همین مسیر وارد میشوند. تمام این مراحل با کمک دستگاههای پیشرفته و سیستمهای کامپیوتری انجام میگیرد. در ادامه، به بررسی کاملتر نورواندوسکوپی خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله از دکتر حسن محمدی، بهترین متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران،همراه ما باشید.
نورواندوسکوپی چگونه انجام میشود؟
نورواندوسکوپی یک روش جراحی کمتهاجمی است که در آن جراح از طریق ایجاد چند سوراخ کوچک به اندازه یک سکه روی جمجمه، دهان یا بینی، به مغز دسترسی پیدا کرده و تومورهای مغزی را خارج میکند. این روش همچنین برای نمونهبرداری از بافت تومور (بیوپسی) نیز کاربرد دارد، به طوری که پزشکان نمونههای بافتی را برای بررسی زیر میکروسکوپ جمعآوری میکنند تا بهترین روش درمانی را تعیین کنند. نوروآندوسکوپی به جراح این امکان را میدهد که بدون آسیب رساندن به دیگر نواحی مغز و جمجمه، به بخشهایی از مغز دسترسی پیدا کند که با روشهای جراحی سنتی قابل دسترس نیستند.
دستگاه نوروآندوسکوپی در واقع یک تلسکوپ بسیار کوچک مجهز به دوربین دیجیتال با کیفیت بالا است که به جراح اجازه میدهد مغز را به وضوح مشاهده کرده و تومور را به دقت حذف کند. در انتهای نورواندوسکوپ ابزارهای مینیاتوری مانند قیچی و انبرهای مخصوص برای نمونهبرداری یا برداشت تومور تعبیه شدهاند.
این روش علاوه بر حذف تومورها، برای موارد زیر نیز استفاده میشود:
- تخلیه مایعات اضافی از فضای مغز
- حذف کامل یا جزئی تومور مغزی
جراحی نورواندوسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، بنابراین بیمار در طول عمل کاملاً بیهوش بوده و هیچ دردی احساس نخواهد کرد.
نورواندوسکوپی امکانات زیر را به جراح های مغز واعصاب می دهد!
دسترسی به بخشهایی از مغز که با جراحیهای معمولی قابل دسترسی نیستند.
برداشتن تومورها بدون ایجاد بریدگی یا آسیب به سایر نواحی مغز.
نورواندوسکوپی با کمک یک آندوسکوپ انجام میشود؛ این دستگاه یک تلسکوپ کوچک مجهز به دوربین فیلمبرداری با وضوح بالا و دید مناسب است که به جراح امکان هدایت دقیق و دسترسی به تومور را میدهد. برای برداشتن تومور یا نمونهبرداری (بیوپسی)، جراح مغز و اعصاب ابزارهای مخصوصی را به انتهای آندوسکوپ متصل میکند، از جمله فورسپس و قیچیهای مینیاتوری که اغلب همراه با آندوسکوپ اضافه به کار گرفته میشوند.
انواع تومورهای مغزی که با روش کمتهاجمی نورواندوسکوپی قابل درمان هستند عبارتند از:
- تومورهای منطقه پینه
- تومورهای هیپوفیز
- کیست شکاف راتکه (Rathke)
- تومورهای قاعده جمجمه
- تومورهای بطنی مغز
مزایای جراحی اندوسکوپی چیست؟
جراحی آندوسکوپیک کمتهاجمی باعث آسیب حداقلی به بافتهای بدن میشود. از مزایای این روش میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد برشهای بسیار کوچک
- کاهش میزان درد پس از عمل
- کاهش مدت زمان بستری در بیمارستان (حدود نصف زمان جراحی باز)
- بازگشت سریعتر به زندگی روزمره
- باقی نماندن یا بسیار کم بودن جای زخم روی پوست
- کاهش ریسک عفونت
- خونریزی کمتر در حین و بعد از جراحی
معایب جراحی آندوسکوپیک
همانند سایر جراحیهای مغز و اعصاب، جراحی کمتهاجمی آندوسکوپی نیز معایبی دارد که باید به آنها توجه کرد:
- معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود
- زمان جراحی ممکن است طولانیتر باشد
- هزینه جراحی آندوسکوپی معمولاً بیشتر است و حدود ۱.۵ تا ۲ برابر جراحی باز برآورد میشود
- در برخی موارد احتمال بروز مشکلاتی مانند آمبولی و آریتمی قلبی وجود دارد
- ممکن است در ناحیهای که کانول وارد شده یا سوراخ ایجاد شده، کبودی مشاهده شود
- در طول عمل یا پس از آن ممکن است خونریزی جزئی در مغز رخ دهد که این مقدار معمولاً کم است و توسط متخصص کنترل و بررسی خواهد شد
قبل از نورواندوسکوپی
ممکن است شب پیش از عمل نیاز باشد در بیمارستان بستری شوید. داروهای خود را طبق روال معمول مصرف کنید، مگر اینکه پزشک به شما دستور متفاوتی بدهد. اگر داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنید، احتمالاً باید قبل از نورواندوسکوپی مصرف آنها را قطع کنید که این موضوع توسط پزشک به شما اطلاع داده خواهد شد. بنابراین حتماً قبل از انجام این عمل، تمامی داروهای مصرفی خود را به جراح اطلاع دهید.
قبل از جراحی چند آزمایش از جمله آزمایش خون و نوار قلب (ECG) انجام خواهید داد. پزشک شما درباره آزمایشات لازم توضیح خواهد داد؛ این آزمایشات معمولاً در بیشتر بیمارستانها مشابه است، اما ممکن است کمی تفاوت داشته باشد.
شب قبل از عمل حتماً دوش بگیرید یا استحمام کنید. این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و به همین دلیل چند ساعت قبل از عمل نمیتوانید غذا یا نوشیدنی مصرف کنید. زمان دقیق قطع مصرف غذا و نوشیدنی در نامه بستری به شما اعلام خواهد شد.
پس از جراحی، داروهایی که برای شما تجویز شده است را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت نیاز به مسکن، آنها را بهصورت منظم استفاده کنید. احتمالاً پس از عمل یک روز در بیمارستان خواهید ماند. رعایت نکات مراقبتی که پزشک به شما آموزش میدهد، نقش مهمی در روند بهبودی شما دارد.
جراحی کم تهاجمی آندوسکوپیک برای چه کسانی سودمند است؟
جراحی کمتهاجمی آندوسکوپیک تقریباً برای اکثر بیماران مفید است، اما بیشتر در افرادی با شرایط خاص مانند بیماران چاق، مبتلایان به دیابت، کسانی که سابقه جراحی شکمی دارند و همچنین دختران مجرد کاربرد دارد.
کلام آخر
من دکتر حسن محمدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. بیش از ۱۵ سال است که در حوزهی درمان و جراحی بیماریهای مغزی، نخاعی و ستون فقرات فعالیت میکنم و همواره تلاش کردهام با بهرهگیری از دانش روز، تجربه بالینی و تکنولوژیهای نوین، بهترین مسیر درمانی را برای بیمارانم فراهم کنم.
در این سالها افتخار داشتهام که در کنار تیم توانبخشی بیمارستان رفیده، بهعنوان عضو اصلی تیم درمان بیماران دچار ضایعات مغزی و نخاعی فعالیت کنم. هر روز در کنار این بیماران، معنای واقعی صبر، امید و اراده را لمس کردهام و همین تجربهها، انگیزهی من را برای ادامهی مسیر دوچندان کرده است.
در حال حاضر ریاست بیمارستان توانبخشی رفیده را بر عهده دارم و در کنار کار درمانی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه آزاد اسلامی به آموزش دانشجویان میپردازم. باور دارم انتقال تجربه و تربیت نسل آینده پزشکان، بخشی جداییناپذیر از رسالت حرفهای من است.
برای من، پزشکی فقط یک تخصص نیست؛ راهی است برای خدمت، بازگرداندن امید و کمک به بیماران تا بتوانند دوباره زندگی عادی و شایستهای را تجربه کنند.
اگر در مسیر درمان دچار تردید هستید یا به دنبال مشاورهای مطمئن برای بیماریهای مغز، نخاع یا ستون فقرات میگردید، با اطمینان میگویم که در این مسیر همراهتان خواهم بود.