تنگی کانال گردن: علت، علائم
تنگی کانال گردنی به بارشیک شدن کانال نخاعی یا مسیرهای عبور ریشه‌های عصبی در ناحیه گردن گفته می‌شود. این باریک شدن باعث فشردگی نخاع یا اعصاب می‌شود و علائمی مانند درد، بی‌حسی، سوزش و ضعف در گردن، شانه‌ها و اندام‌ها به‌وجود می‌آورد. زمانی که فشار روی نخاع زیاد باشد، پزشک این وضعیت را میلوپاتی گردنی می‌نامد.
البته تنگی کانال گردن همیشه علائم ندارد، اما در صورت بروز، معمولاً ناشی از مشکلات رادیکولوپاتی (فشار روی ریشه‌های عصبی) یا میلوپاتی (فشردگی نخاع) است.در این مقاله از دکتر حسن محمدی متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، به بررسی کامل تنگی کانال گردن و علل، علائم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
چه چیزی باعث تنگی کانال گردن می‌شود؟
یکی از دلایل رایج تنگی کانال نخاعی در گردن، تخریب تدریجی یا ساییدگی ساختارهای آناتومیک گردن است که معمولاً با افزایش سن رخ می‌دهد. به همین دلیل، بیشتر افرادی که دچار تنگی نخاع گردنی می‌شوند، بزرگسالان بین ۵۰ تا ۶۰ سال هستند که سابقه طولانی‌مدت گردن درد دارند. علاوه بر این، آسیب یا ضربه به گردن نیز می‌تواند عامل ایجاد یا تشدید این وضعیت باشد.
علائم تنگی کانال گردن چیست؟
زمانی که اعصاب ستون فقرات در ناحیه گردن تحت فشار قرار می‌گیرند، شدت و نوع علائم می‌تواند متفاوت باشد. این علائم شامل درد، ضعف، گزگز و سایر مشکلات عصبی است که ممکن است به شانه‌ها، بازوها و حتی پاها منتقل شود. رادیکولوپاتی گردنی اصطلاح پزشکی است که به علائم ناشی از فشردگی عصب یا اعصاب در گردن و انتقال آن‌ها به بازوها اشاره دارد.
بسته به عصب یا اعصابی که تحت فشار هستند، حس و عملکرد بخش‌های مختلف بالاتنه ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. برای مثال، رادیکولوپاتی در سطح C6 (ششمین جفت ریشه عصبی گردنی) معمولاً با ضعف عضله دوسر بازو و کاهش رفلکس آن همراه است، در حالی که رادیکولوپاتی C7 با ضعف عضله سه سر بازو ارتباط دارد.
از سوی دیگر، تنگی کانال نخاعی گردنی ممکن است باعث فشردگی نخاع شود که این وضعیت به میلوپاتی گردنی شناخته می‌شود. این حالت جدی‌تر بوده و می‌تواند باعث بروز مشکلاتی همچون اختلال در تعادل و دشواری در راه رفتن شود.
چگونه پزشک تنگی کانال گردن را تشخیص می‌دهد؟
پس از بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار، پزشک معاینات فیزیکی و عصبی را انجام می‌دهد. برای تشخیص دقیق‌تر، از بیمار خواسته می‌شود گردن خود را خم یا بچرخاند (مانور اسپیرلینگ) تا علائم درد یا ناراحتی دوباره ایجاد شود. پزشک همچنین قدرت عضلات، رفلکس‌ها و نحوه راه رفتن بیمار را بررسی می‌کند تا تعادل و عملکرد عصبی او را ارزیابی کند. انواع مختلفی از تست‌ها برای سنجش حس، عملکرد عصبی و تعادل وجود دارد.
اشعه ایکس ساده اولین روش تصویربرداری است که می‌تواند تغییرات ساختاری مانند کاهش ارتفاع دیسک، تشکیل خارهای استخوانی و اسپوندیلوز را نشان دهد. علاوه بر آن، MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) برای بررسی نخاع، اعصاب و سایر بافت‌های نرم کاربرد دارد و نقش مهمی در تشخیص تنگی کانال گردن ایفا می‌کند. این روش‌های تصویربرداری به پزشک کمک می‌کنند تا وجود تنگی نخاعی را تأیید کرده و علت آن را دقیق‌تر مشخص کند.
گزینه‌های درمانی برای تنگی ستون فقرات گردنی
اکثر افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی نیازی به جراحی ندارند و می‌توانند با روش‌های غیرجراحی بهبود یابند. این درمان‌ها معمولاً به خوبی درد و علائم را کاهش داده و کنترل می‌کنند. پزشک ممکن است یک روش درمانی خاص را پیشنهاد دهد یا ترکیبی از درمان‌های مختلف را توصیه کند. این گزینه‌ها شامل داروهای متنوع، فیزیوتراپی فعال و غیرفعال، تزریقات ستون فقرات و در برخی موارد طب سوزنی می‌شود که برخی بیماران آن را مفید می‌دانند.
اگر درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نباشند یا علائم بیماری تشدید شوند، ممکن است جراحی ستون فقرات مطرح شود. این وضعیت ممکن است به صورت ناگهانی یا به مرور زمان پیشرفت کند. همچنین در موارد خاصی مانند فتق حاد دیسک، شکستگی یا آسیب شدید عصبی (میلوپاتی گردنی)، جراحی ممکن است به عنوان اولین گزینه درمانی انتخاب شود.
درمان جراحی تنگی کانال گردن
هدف جراحی، کاهش فشار وارد بر نخاع یا اعصاب است که به این فرآیند، فشارزدایی گفته می‌شود. روش‌های مختلفی برای انجام فشارزدایی به منظور درمان تنگی کانال نخاعی وجود دارد که با هدف رفع فشار و بهبود عملکرد عصبی انجام می‌شوند.
درمان‌های غیر جراحی
درمان غیرجراحی تنگی کانال گردن، مانند فیزیوتراپی، با هدف کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار انجام می‌شود. هرچند این روش‌ها باعث تغییر در باریک شدن کانال نخاعی نمی‌شوند، اما می‌توانند درد را به طور طولانی‌مدت کنترل کرده و کیفیت زندگی بیمار را بدون نیاز به جراحی ارتقا دهند.
- تمرینات کششی: این تمرینات به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات گردن، تنه، بازوها و پاها کمک می‌کنند.
- درمان دستی: شامل اصلاح و دستکاری مفاصل گردن و قفسه سینه برای حفظ یا بهبود دامنه حرکتی است.
- گرما درمانی: با افزایش گردش خون در عضلات و بافت‌های نرم، به تسکین درد و بهبود عملکرد کمک می‌کند.
- تمرینات هوازی برای بازوها و پاها: باعث بهبود گردش خون، افزایش استقامت قلبی-عروقی و تقویت وضعیت عمومی بدن می‌شود.
- تمرینات آبی: ورزش در آب که فشار روی ستون فقرات را کاهش داده و امکان حرکت آسان‌تر را فراهم می‌کند.
کلام آخر
تنگی کانال نخاعی گردنی به معنای باریک شدن مسیر نخاع در ناحیه گردن است. این باریک شدن ممکن است باعث فشرده شدن نخاع یا ریشه‌های عصبی شود و عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، که منجر به بروز علائم رادیکولوپاتی یا میلوپاتی گردنی می‌گردد. این مشکل معمولاً به دلیل اسپوندیلوز (تغییرات فرسایشی و تخریبی در ستون فقرات گردنی) ایجاد می‌شود، اما ممکن است ناشی از آسیب‌هایی مانند شکستگی، بی‌ثباتی ستون فقرات، شرایط التهابی، فتق دیسک یا حتی تومور نیز باشد.
تنگی کانال نخاعی می‌تواند عوارض جدی داشته و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. با گذشت زمان ممکن است درد مزمن و ضعف عضلانی را به همراه داشته باشد و در برخی موارد به سندرم دم اسبی منجر شود. به همین دلیل، در صورت مشاهده درد یا هر یک از علائم مرتبط، ضروری است هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با تشخیص به موقع، درمان مناسب انجام شود.
من دکتر حسن محمدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. بیش از ۱۵ سال است که در حوزه‌ی درمان و جراحی بیماری‌های مغزی، نخاعی و ستون فقرات فعالیت می‌کنم و همواره تلاش کرده‌ام با بهره‌گیری از دانش روز، تجربه بالینی و تکنولوژی‌های نوین، بهترین مسیر درمانی را برای بیمارانم فراهم کنم.
در این سال‌ها افتخار داشته‌ام که در کنار تیم توانبخشی بیمارستان رفیده، به‌عنوان عضو اصلی تیم درمان بیماران دچار ضایعات مغزی و نخاعی فعالیت کنم. هر روز در کنار این بیماران، معنای واقعی صبر، امید و اراده را لمس کرده‌ام و همین تجربه‌ها، انگیزه‌ی من را برای ادامه‌ی مسیر دوچندان کرده است.
در حال حاضر ریاست بیمارستان توانبخشی رفیده را بر عهده دارم و در کنار کار درمانی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه آزاد اسلامی به آموزش دانشجویان می‌پردازم. باور دارم انتقال تجربه و تربیت نسل آینده پزشکان، بخشی جدایی‌ناپذیر از رسالت حرفه‌ای من است.
برای من، پزشکی فقط یک تخصص نیست؛ راهی است برای خدمت، بازگرداندن امید و کمک به بیماران تا بتوانند دوباره زندگی عادی و شایسته‌ای را تجربه کنند.
اگر در مسیر درمان دچار تردید هستید یا به دنبال مشاوره‌ای مطمئن برای بیماری‌های مغز، نخاع یا ستون فقرات می‌گردید، با اطمینان می‌گویم که در این مسیر همراهتان خواهم بود.
