گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد، اما قابل درمان است. برخی داروها و تغییر در سبک زندگی می‌توانند شدت درد و دفعات اسپاسم کمر را کاهش دهند.
اسپاسم کمر ممکن است ناگهانی بروز کند و باعث درد شدید یا ناتوانی شود. این مشکل معمولاً به دلیل آسیب جسمی ایجاد می‌شود و در شرایطی مانند بارداری، کمبود آب یا زندگی کم‌تحرک که موجب ضعف عضلات می‌شود، بیشتر دیده می‌شود.
در این مقاله از دکتر حسن محمدی، بهترین متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران به روش‌های درمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت اسپاسم کمر، شامل درمان‌های خانگی، تمرینات کششی و راه‌های پیشگیری از بروز آن می‌پردازیم.
گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
اگرفتگی و اسپاسم عضلات کمر زمانی رخ می‌دهد که عضله به طور ناگهانی منقبض شده و قادر به شل شدن نیست. این حالت می‌تواند بخشی از یک عضله یا یک عضله کامل را درگیر کند و گاهی چندین عضله به طور همزمان دچار اسپاسم می‌شوند. مدت زمان آن معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر است.
درد ناشی از اسپاسم عضلانی می‌تواند از خفیف و قابل‌تحمل تا بسیار شدید متفاوت باشد. در حالی که برخی از این گرفتگی‌ها تأثیر چندانی بر فعالیت‌های بدنی ندارند، برخی دیگر ممکن است به شکل قابل توجهی عملکرد فرد را مختل کنند.
گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر چه علائمی دارند؟
گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر در بخش تحتانی زمانی رخ می‌دهد که عضلات دچار تنش و انقباض می‌شوند. شدت درد در این حالت می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. معمولاً اسپاسم یک عضله مشخص در ناحیه تحتانی کمر را درگیر می‌کند، اما این درد ممکن است به نواحی اطراف گسترش یافته و موجب تنش در عضلات مجاور شود. برخی افراد علاوه بر کمردرد، درد لگن یا پا را نیز تجربه می‌کنند.
علائم رایج اسپاسم کمر عبارت‌اند از:
- احساس تنش در بخش تحتانی کمر
- لرزش در عضله درگیر
- بروز مشکل یا درد پس از خم شدن یا بلند کردن اجسام
- درد ناگهانی و شدید در ناحیه کمر
- درد مزمن در قسمت پایین کمر
- ضعف در عضلات تحتانی یا اطراف آن مانند باسن
- احساس گرفتگی در پشت که به صورت مقطعی ظاهر می‌شود
- درد عضلانی که ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد
- سفتی غیرطبیعی عضله آسیب‌دیده هنگام لمس
افرادی که دچار گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر هستند اغلب گزارش می‌دهند که دردشان هنگام فعالیت‌هایی مانند نشستن یا ایستادن طولانی مدت تشدید می‌شود. به طور کلی، اسپاسم‌های کمر در یکی از دو دسته اصلی قرار می‌گیرند:
اسپاسم حاد کمر
گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر معمولاً به صورت ناگهانی بروز می‌کنند و اغلب هنگام بلند کردن اجسام یا تغییر وضعیت رخ می‌دهند. اسپاسم حاد می‌تواند موجب درد شدید شده و حرکت را برای فرد دشوار کند.
اسپاسم مزمن
اسپاسم مزمن به صورت مداوم رخ می‌دهد و معمولاً با یک آسیب مشخص در ارتباط است. بسیاری از افراد پس از آسیب‌دیدگی کمر دچار این نوع اسپاسم می‌شوند.
تشخیص اسپاسم عضلات کمر
پزشک می‌تواند در تشخیص علت اسپاسم کمر نقش مهمی داشته باشد. اگر اسپاسم‌ها طی چند روز بهبود نیافتند یا شدت بیشتری پیدا کردند، مراجعه به پزشک ضروری است.
او ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد، درباره سابقه پزشکی و زمان شروع درد پرس‌وجو کند و در صورت نیاز از روش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا MRI برای بررسی عضلات و ستون فقرات استفاده کند.
گاهی افراد دردهای دیگر ناحیه کمر را با اسپاسم اشتباه می‌گیرند. اگر اسپاسم‌ها بیش از چند روز ادامه یابند یا پس از بهبود دوباره بازگردند، احتمال دارد ناشی از یک بیماری مزمن باشند، از جمله:
- مشکلات دیسک کمر
- آرتروز کمر
- فیبرومیالژیا
- اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
- اسپوندیلولیستزیس
- شکستگی استخوان
درمان فوری گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
درد ناشی از اسپاسم حاد و ناگهانی کمر می‌تواند بسیار شدید باشد. همچنین گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر مزمن کمر ممکن است انجام فعالیت‌های روزانه یا خوابیدن را دشوار کند. راهکارهای زیر می‌توانند به کاهش سریع درد در زمان بروز کمک کنند، از جمله:
ماساژ
اعمال فشار محکم بر عضله آسیب‌دیده می‌تواند به کاهش تنش و توقف اسپاسم کمک کند. برای آرام‌سازی اسپاسم، به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه روی ناحیه درگیر فشار وارد کرده و سپس با حرکات دایره‌ای اطراف آن را ماساژ دهید. ماساژ یکنواخت ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد، اما نباید باعث درد شدید شود. توجه داشته باشید اگر در ناحیه ماساژ نبض احساس کردید، از وارد کردن فشار خودداری کنید.
کمپرس آب سرد یا آب گرم
گرما و سرما هر دو می‌توانند به تسکین درد ناشی از گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر کمک کنند. این روش‌ها التهاب را کاهش داده و به شل شدن عضلات کمک می‌کنند. استفاده متناوب از کمپرس سرد و گرم معمولاً مؤثرتر است. می‌توانید ابتدا کمپرس گرم و سپس کمپرس سرد را هر کدام به مدت ۲۰ دقیقه به کار ببرید. توجه داشته باشید کمپرس بسیار داغ یا سرد را مستقیماً روی پوست قرار ندهید؛ بلکه پیش از استفاده آن را در یک حوله یا پارچه بپیچید.
داروی بدون نسخه
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن، درد اسپاسم را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند در کاهش درد طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه مؤثر باشند.
شل کننده های عضلانی
در مواردی که اسپاسم شدید و قابل مشاهده باشد، پزشک ممکن است شل‌کننده‌های عضلانی تجویز کند.
آب و الکترولیت
کم‌آبی می‌تواند باعث بروز اسپاسم عضلانی یا تشدید اسپاسم موجود شود. برای پیشگیری، مرتب آب بنوشید یا از نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت استفاده کنید.
از غلتک فوم استفاده کنید
بسیاری از افراد از غلطک فوم برای کاهش فشار و سفتی عضلات پس از ورزش استفاده می‌کنند و این روش ممکن است به کاهش اسپاسم عضلات کمر نیز کمک کند. پیش از استفاده از غلطک فوم حتماً با پزشک مشورت کنید، زیرا استفاده نادرست می‌تواند منجر به آسیب کمر شود.
حرکات کششی برای اسپاسم کمر
حرکات کششی می‌توانند فشار عضلات را کاهش داده و به توقف اسپاسم کمک کنند. بسیاری از افرادی که دچار اسپاسم ناگهانی می‌شوند، تمایل به حرکت ندارند، اما بلند شدن و پیاده‌روی می‌تواند مفید باشد. دستان خود را کنار بدن قرار دهید، به آرامی باسن را چند سانتی‌متر از زمین بلند کرده و موقعیت را نگه دارید. این حرکت را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
درمان طولانی مدت
آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) توصیه می‌کند که افراد از مصرف داروهای تجویزی، به ویژه مواد مخدر، برای درمان کمردرد خودداری کنند. روش‌های درمانی دیگر شامل موارد زیر است:
- ماساژ
- توانبخشی، مانند ورزش یا فیزیوتراپی
- یوگا
- کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی
- طب سوزنی
- لیزر درمانی
برای دستیابی به بهترین نتیجه، ممکن است نیاز باشد چندین روش درمانی یا ترکیبی از آن‌ها امتحان شود. در صورتی که پزشک یک بیماری جدی را تشخیص دهد، داروهای مرتبط با آن بیماری می‌توانند مفید باشند. همچنین تغییرات سبک زندگی، مانند افزایش فعالیت بدنی و کاهش مدت زمان طولانی نشستن، می‌تواند اثربخشی درمان‌ها و داروها را افزایش دهد.
جلوگیری از گرفتگی کمر
زمانی که فردی دچار گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر می‌شود، ممکن است پس از بهبود دوباره آن را تجربه کند. برای کاهش احتمال بروز مجدد اسپاسم، سلامت کمر خود را حفظ کنید. برخی روش‌های محافظت از کمر عبارت‌اند از:
- حفظ وضعیت صحیح بدن در طول روز
- داشتن وضعیت مناسب هنگام نشستن طولانی پشت میز
- استفاده از تشک مناسب و نه خیلی نرم
- بلند کردن اجسام سنگین با کمک پاها به جای فشار آوردن روی کمر
کلام اخر
کمردرد حاد، که به صورت ناگهانی و شدید بروز می‌کند، معمولاً بدون درمان خودبه‌خود بهبود می‌یابد. درمان کمردرد مزمن پیچیده‌تر است و اغلب به یک رویکرد چندجانبه نیاز دارد. برای یافتن بهترین روش‌های مدیریت اسپاسم‌های حاد و مزمن عضلانی، با پزشک مشورت کنید.
من دکتر حسن محمدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. بیش از ۱۵ سال است که در حوزه‌ی درمان و جراحی بیماری‌های مغزی، نخاعی و ستون فقرات فعالیت می‌کنم و همواره تلاش کرده‌ام با بهره‌گیری از دانش روز، تجربه بالینی و تکنولوژی‌های نوین، بهترین مسیر درمانی را برای بیمارانم فراهم کنم.
در این سال‌ها افتخار داشته‌ام که در کنار تیم توانبخشی بیمارستان رفیده، به‌عنوان عضو اصلی تیم درمان بیماران دچار ضایعات مغزی و نخاعی فعالیت کنم. هر روز در کنار این بیماران، معنای واقعی صبر، امید و اراده را لمس کرده‌ام و همین تجربه‌ها، انگیزه‌ی من را برای ادامه‌ی مسیر دوچندان کرده است.
در حال حاضر ریاست بیمارستان توانبخشی رفیده را بر عهده دارم و در کنار کار درمانی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه آزاد اسلامی به آموزش دانشجویان می‌پردازم. باور دارم انتقال تجربه و تربیت نسل آینده پزشکان، بخشی جدایی‌ناپذیر از رسالت حرفه‌ای من است.
برای من، پزشکی فقط یک تخصص نیست؛ راهی است برای خدمت، بازگرداندن امید و کمک به بیماران تا بتوانند دوباره زندگی عادی و شایسته‌ای را تجربه کنند.
اگر در مسیر درمان دچار تردید هستید یا به دنبال مشاوره‌ای مطمئن برای بیماری‌های مغز، نخاع یا ستون فقرات می‌گردید، با اطمینان می‌گویم که در این مسیر همراهتان خواهم بود.
