درد گردن به چه علت رخ میدهد؟
درد گردن یکی از مشکلات شایع است و ممکن است به دلیل کشیدگی عضلات ایجاد شود. از عوامل بروز گردن درد می‌توان به وضعیت نامناسب بدن، خم شدن طولانی به سمت کامپیوتر یا نشستن نادرست پشت میز کار اشاره کرد. استئوآرتریت یا آرتروز گردن نیز از دیگر علل شایع درد گردن به شمار می‌رود.
گردن و پشت از بخش‌های ستون فقرات تشکیل شده‌اند. استخوان‌هایی که ستون فقرات را می‌سازند، مهره‌ها نام دارند و نقش آن‌ها حمایت از سر و محافظت از نخاع است. تا انتهای این مقاله از دکتر حسن محمدی، بهترین متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران،همراه ما باشید.
ستون فقرات گردن
گردن شما بخشی از ستونی بلند و انعطاف‌پذیر است که به آن ستون فقرات یا پشت نیز گفته می‌شود و در سراسر بدن گسترش یافته است. درد گردن یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. ستون فقرات گردنی (سرویکال) از هفت مهره (C1 تا C7) تشکیل شده که توسط دیسک‌های بین‌مهره‌ای از یکدیگر جدا می‌شوند. این دیسک‌ها امکان حرکت آزادانه ستون فقرات را فراهم کرده و به عنوان کمک‌فنر طبیعی هنگام فعالیت عمل می‌کنند.
یک قوس استخوانی به پشت هر مهره متصل است و فضایی طولی و توخالی ایجاد می‌کند که در طول پشت امتداد دارد. این فضا که کانال نخاعی نامیده می‌شود، مسیر عبور طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی است. طناب نخاعی در مایع مغزی-نخاعی (CSF) غوطه‌ور بوده و توسط سه لایه محافظ مننژ (سخت‌شامه، عنکبوتیه و نرم‌شامه) احاطه شده است.
در هر سطح مهره‌ای، یک جفت عصب نخاعی از منافذ کوچکی به نام فورامینا خارج می‌شوند (یکی به سمت چپ و دیگری به سمت راست). این اعصاب وظیفه تأمین حس و حرکت عضلات، پوست و بافت‌های بدن را دارند. طناب نخاعی و این اعصاب ظریف توسط عضلات قوی و رباط‌هایی که به مهره‌ها متصل هستند، محافظت می‌شوند.
علل شایع گردن درد
ممکن است به دلیل درد گردن یا شانه و یا احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در بازوها به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین گاهی ضعف در دست‌ها یا پاها نیز رخ میدهد.
درد گردن می‌تواند ناشی از فرسایش دیسک، تنگی کانال نخاعی، التهاب مفاصل و در موارد نادر سرطان یا مننژیت باشد. برای مشکلات جدی گردن، مشورت با پزشک مراقبت‌های اولیه و اغلب یک متخصص، مانند جراح مغز و اعصاب ضروری است تا تشخیص دقیق صورت گیرد و درمان مناسب تجویز شود.
بهتر است برای درد گردن به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید اگر:
- درد پس از آسیب یا ضربه به سر ایجاد شده باشد.
- درد همراه با تب یا سردرد باشد.
- خشکی گردن مانع تماس چانه با قفسه سینه شود.
- در بازوها یا دست‌ها سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف وجود داشته باشد.
- علائم همراه با ضعف پا یا کاهش هماهنگی دست و پا باشند.
- درد به مصرف داروهای مسکن پاسخ ندهد.
- درد پس از یک هفته بهبود نیابد.
عوامل مانند سن، آسیب، وضعیت نامناسب قامت یا بیماری‌هایی مانند آرتروز گردن می‌توانند موجب فرسایش استخوان‌ها و مفاصل ستون فقرات گردنی شوند و در نتیجه فتق دیسک یا رشد زائده استخوانی (اسپور) ایجاد شود. همچنین آسیب‌های ناگهانی شدید به گردن می‌تواند باعث فتق دیسک، ضربه به گردن، آسیب به رگ‌های خونی، آسیب مهره‌ها و در موارد شدید منجر به فلج دائمی شود. فتق دیسک یا اسپور استخوانی ممکن است سبب تنگی کانال نخاعی یا محدود شدن مسیر عبور ریشه‌های عصبی نخاعی گردد.
علائم درد گردن
فشار وارد شده به ریشه‌های عصبی در اثر فتق دیسک یا زائده استخوانی (اسپور) می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود:
- درد و سفتی در گردن و بازوها
- درد منتشر شونده به شانه‌ها، کتف‌ها یا قسمت بالایی سینه
- ضعف یا بی‌حسی در بازو یا ساعد
- سوزن سوزن شدن یا گزگز در انگشتان و دست
- بی‌حسی و خارش در بازو تا نوک انگشتان
فشار بر طناب نخاعی در ناحیه گردن یک مسئله بسیار جدی است، زیرا تقریباً تمام اعصاب بدن برای رسیدن به بازوها، سینه، شکم و پاها از این مسیر عبور می‌کنند. این مشکل می‌تواند به طور بالقوه عملکرد بسیاری از اندام‌های حیاتی را تحت تأثیر قرار دهد.
تنگی ستون فقرات گردن
تنگی ستون فقرات گردن زمانی رخ میدهد که کانال نخاعی باریک شود و باعث فشرده شدن طناب نخاعی گردد. این مشکل اغلب به دلیل پیری و فرسودگی طبیعی بدن ایجاد می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌ای که نقش محافظ و کمک فنر ستون فقرات را دارند، ممکن است خشک شده و فضای بین مهره‌ها کاهش یابد، در نتیجه دیسک‌ها توانایی جذب فشار و ضربه را از دست می‌دهند.
همزمان، استخوان‌ها و رباط‌های ستون فقرات انعطاف خود را از دست داده و ضخیم می‌شوند که این تغییرات باعث باریک شدن کانال نخاعی می‌گردد. علاوه بر این، تغییرات دژنراتیو می‌توانند موجب تشکیل زائده‌های استخوانی (اسپور) و فشرده‌سازی ریشه‌های عصبی شوند و به مهره‌ها آسیب برسانند.
تنگی خفیف گردن معمولاً با روش‌های غیرجراحی و درمان‌های محافظه‌کارانه قابل کنترل است، به شرطی که علائم محدود به درد گردن باشند. اما در موارد شدید، مشاوره و درمان توسط جراح مغز و اعصاب ضروری است.
آسیب های گردن
آسیب‌های گردن می‌توانند در اثر تصادفات رانندگی، حوادث دیگر یا فعالیت‌های ورزشی ایجاد شوند. این آسیب‌ها معمولاً با علائمی مانند سفتی گردن، درد در شانه یا بازو، سردرد، درد صورت و سرگیجه همراه هستند.
درد ناشی از تصادفات رانندگی ممکن است به دلیل پارگی عضلات یا آسیب به مفاصل بین مهره‌ای ایجاد شود. علاوه بر این، پارگی رباط‌ها یا صدمه به دیسک نیز از دیگر عوامل شایع درد گردن به شمار می‌روند.
درمان محافظه‌کارانه این آسیب‌ها معمولاً شامل داروهای مسکن، استراحت، کاهش فعالیت‌های فیزیکی و فیزیوتراپی است تا به تدریج درد کاهش یافته و عملکرد گردن بهبود یابد.
تشخیص درد گردن
تشخیص بیماری توسط جراح مغز و اعصاب مجرب، بر اساس سابقه پزشکی بیمار، علائم بالینی، معاینه فیزیکی و در صورت نیاز، با استفاده از نتایج آزمایش‌ها انجام می‌شود. برخی بیماران ممکن است ابتدا تحت درمان محافظه‌کارانه قرار گیرند و اگر دارودرمانی و فیزیوتراپی پاسخ ندهند، از روش‌های تصویربرداری و آزمایش‌های تخصصی برای بررسی دقیق‌تر استفاده می‌شود.
این آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
- سی‌تی اسکن (CT یا CAT Scan)
- دیسکوگرافی
- الکترومیوگرافی (EMG)
- مطالعات هدایت عصبی (NCS)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- میلوگرام (Myleogram یا نخاع‌نگاری)
- بلوک و انسداد انتخابی ریشه عصبی
- اشعه ایکس (X-ray)
این روش‌ها به جراح کمک می‌کنند تا محل دقیق مشکل، شدت آسیب و روش درمان مناسب را تعیین کند.
گزینه های درمان احتیاطی (غیرجراحی)
انتخاب روش درمانی عمدتاً به تشخیص دقیق محل و علت فشار یا تحریک ریشه‌های عصبی بستگی دارد. هرچند درد گردن می‌تواند شدید و ناتوان‌کننده باشد، بسیاری از علائم را می‌توان با روش‌های غیرجراحی کنترل کرد.
پزشک ممکن است برای کاهش درد و التهاب، داروهای ضد التهاب و شل‌کننده‌های عضلانی تجویز کند تا به بدن زمان برای ترمیم داده شود. کاهش فعالیت‌های فیزیکی یا استفاده از یقه گردنی طبی می‌تواند به محافظت از ستون فقرات، محدود کردن حرکت و کاهش تحریک و درد کمک کند.
در موارد خاص، تزریق در نقاط ماشه‌ای (تریگر پوینت) یا کورتیکواستروئیدها می‌تواند به طور موقت درد را کاهش دهد. همچنین، گاهی استروئیدهای اپیدورال برای کاهش التهاب و تسکین درد توصیه می‌شوند. درمان‌های محافظه‌کارانه معمولاً به مدت شش تا هشت هفته ادامه می‌یابند تا اثرات بهبود به دست آید.
در صورتی که ضعف، بی‌حسی یا کاهش کنترل عضلانی در بازوها یا پاها مشاهده شود، لازم است فورا به پزشک متخصص یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید، به‌ویژه اگر درد گردن پس از ضربه یا آسیب مستقیم شروع شده باشد.
عمل جراحی چه موقع لازم است؟
چندین روش جراحی برای درمان مشکلات ستون فقرات گردنی وجود دارد. انتخاب روش مناسب به ویژگی‌های بیماری دیسک، میزان فشار بر طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی بستگی دارد. سایر عوامل تأثیرگذار شامل سن بیمار، مدت زمان ابتلا به اختلال، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و سابقه جراحی قبلی ستون فقرات گردنی است.
زمانی که روش‌های غیرجراحی یا محافظه‌کارانه نتوانند درد گردن را کاهش دهند، جراحی ممکن است گزینه درمانی باشد. شما ممکن است واجد شرایط جراحی باشید اگر:
- درمان‌های غیرجراحی مؤثر نبوده باشند.
- علائم عصبی پیشرونده، مانند ضعف یا بی‌حسی در بازوها و پاها ایجاد شده باشد.
- تعادل یا توانایی راه رفتن شما تحت تأثیر قرار گرفته باشد.
- وضعیت کلی سلامتی شما اجازه انجام عمل را بدهد.
روش‌های جراحی مختلفی وجود دارند و انتخاب آن‌ها بسته به شدت بیماری متفاوت است. در برخی بیماران که ستون فقرات گردنی دچار بی‌ثباتی شده است، عمل فیوژن (هم‌جوشی) ستون فقرات ممکن است ضروری باشد. در این جراحی، دو یا چند مهره به هم متصل می‌شوند تا ثبات ایجاد شود. ابزارهایی مانند پیچ یا صفحه می‌توانند برای تقویت محل هم‌جوشی استفاده شوند و باعث کاهش درد شدید و مزمن گردن شوند.
برای افزایش موفقیت جراحی، توصیه می‌شود ترک سیگار زیرا سیگار روند بهبود ستون فقرات را کند می‌کند. همچنین، کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن می‌تواند به نتایج بهتر عمل کمک کند، زیرا چاقی نیز روند بهبودی را کاهش میدهد.
مزایای جراحی باید همیشه در برابر خطرات آن به دقت سنجیده شود. اگرچه بسیاری از بیماران پس از عمل کاهش قابل توجه درد را تجربه می‌کنند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که جراحی برای همه یک نتیجه مشابه داشته باشد.
کلام آخر
من دکتر حسن محمدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. بیش از ۱۵ سال است که در حوزه‌ی درمان و جراحی بیماری‌های مغزی، نخاعی و ستون فقرات فعالیت می‌کنم و همواره تلاش کرده‌ام با بهره‌گیری از دانش روز، تجربه بالینی و تکنولوژی‌های نوین، بهترین مسیر درمانی را برای بیمارانم فراهم کنم.
در این سال‌ها افتخار داشته‌ام که در کنار تیم توانبخشی بیمارستان رفیده، به‌عنوان عضو اصلی تیم درمان بیماران دچار ضایعات مغزی و نخاعی فعالیت کنم. هر روز در کنار این بیماران، معنای واقعی صبر، امید و اراده را لمس کرده‌ام و همین تجربه‌ها، انگیزه‌ی من را برای ادامه‌ی مسیر دوچندان کرده است.
در حال حاضر ریاست بیمارستان توانبخشی رفیده را بر عهده دارم و در کنار کار درمانی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشگاه آزاد اسلامی به آموزش دانشجویان می‌پردازم. باور دارم انتقال تجربه و تربیت نسل آینده پزشکان، بخشی جدایی‌ناپذیر از رسالت حرفه‌ای من است.
برای من، پزشکی فقط یک تخصص نیست؛ راهی است برای خدمت، بازگرداندن امید و کمک به بیماران تا بتوانند دوباره زندگی عادی و شایسته‌ای را تجربه کنند.
اگر در مسیر درمان دچار تردید هستید یا به دنبال مشاوره‌ای مطمئن برای بیماری‌های مغز، نخاع یا ستون فقرات می‌گردید، با اطمینان می‌گویم که در این مسیر همراهتان خواهم بود.
